Stel de vraag… Hoe gaat het werkelijk met je?

Ik heb net de jaarlijkse bijscholing voor Psychosociale Kennis gevolgd. Het ging ook over suïcide. Een pittig onderwerp waar liever niet over gesproken wordt. Daardoor komen er onnodig gevoelens van schuld en schaamte op te liggen en wordt het nog zwaarder en eenzamer, voor alle betrokkenen.

De meeste mensen hebben vroeg of laat in hun leven een pittige periode waarin ze denken ‘Ik zie er geen gat meer in’ of ‘ik kan dit echt niet langer verdragen’. Veel mensen schrikken ervan dat ze die gedachte van ‘ik kap ermee’ hebben. Maar het is dus normaal dat je daar ooit in je leven aan denkt en er is gelukkig nog een heel groot verschil tussen eraan denken en het doen. Dat besef kan geruststellend werken.  Je hoeft je er niet voor te schamen of schuldig over te voelen. Je zit op dat moment vol in je pijn.

Ieder mensenleven krijgt periodes die zwaar zijn en waar je doorheen moet, die je als het ware moet uitzitten. Het besef dat ook deze fase weer voorbij gaat, ook al weet je niet wanneer en hoe, kan helpen. Dan maar een tijdje doorgaan zonder dat je het precies allemaal weet. Het is fijn als anderen je vertellen dat het ooit weer beter wordt als je zelf dat vertrouwen even kwijt bent.

Het is belangrijk voor jezelf om er niet alleen mee te blijven lopen. Neem iemand in vertrouwen en vertel dat je het echt niet meer weet en ziet zitten. Helaas denken veel mensen dat ze alles alleen moeten kunnen dragen en oplossen. Maar dat is niet zo. Je mag je laten steunen, ook als volwassene hoef je niet alles te kunnen en alleen te doen. We zijn niet voor niets samen op aarde.

Een kind is gericht op de ouders. In de puberteit ga je – hopelijk met ruggensteun van je ouders – de draai naar de wereld maken, via de middelbare school. Het is een periode waarin er ook fysiek en emotioneel veel verandert. Je gaat ontdekken wie je zelf bent, los van je ouders; dat heeft ook een eenzame kant. Besef dat dit voor de meeste mensen niet een makkelijke periode is, onzekerheid, erbij willen horen en ook jezelf willen zijn, alle hormonen die door je lijf gieren, wie ben ik, wat wil ik. Het is belangrijk dat ouders in die periode contact blijven maken, de brug blijven slaan als de puber dat nog niet zelf kan. En echt erkennen dat het een lastige periode kan zijn.

Erover praten helpt. De ander hoeft het niet voor je op te lossen, maar erover praten helpt om uit de eenzaamheid te komen, verbinding te voelen. Bovendien helpt erover praten je even om je hoofd ‘boven de situatie’ uit te krijgen waardoor de identificatie iets minder is.

Praten is belangrijk. Mensen plegen veelal niet van de ene op de andere dag zelfmoord. In de tijd ervoor is nog veel mogelijk. Vaak stapelen de problemen zich op en voelt degene zich in een fuik terecht komen. Eenmaal onderin de fuik ziet het bewustzijn echt geen oplossing meer. Dan kan zelfmoord de enige way out lijken. Preventie is erop gericht om te voorkomen dat iemand onderin die fuik vast komt te zitten.

Wat kun je doen als je merkt dat iemand in je omgeving het echt niet meer ziet zitten?

Stel dan wel de vraag ‘Ik merk dat je het echt zwaar hebt, hoe gaat het nu echt met je, denk je wel eens aan zelfmoord?’ Heb er geen oordeel over en vraag door. Wat denk je dan? Hoe vaak denk je eraan? Denk je dan ook aan hoe je dat zou doen, zoek je op internet naar informatie, tref je voorbereidingen? Het gaat erom dat je een beeld krijgt van hoeveel en hoe de ander er mee bezig is.
Toon begrip voor de wanhoop en emoties. Het valt dus echt niet mee voor de ander. Je hoeft het niet op te lossen, je hoeft alleen werkelijk te luisteren met je hart en belangstelling te tonen.

Als iemand er veel aan denkt en ook concrete plannen heeft en of voorbereidingen treft, is het belangrijk om direct hulp in te schakelen. Bel de huisarts of 0900-0113 en help de betrokkene zijn partner en familie in te lichten. Wacht er niet mee. Ook als de ander dat niet wil, kun je aangeven dat de ander echt belangrijk en de moeite waard is om zorg en steun voor te regelen. Dat jij hem helpt die steun te regelen nu.

Er is op het moment veel aandacht in Nederland voor dit onderwerp. 113 Zelfmoordpreventie is de nationale organisatie voor preventie van suïcide. Op www.113.nl kun je chatten en je aanmelden bij psychologen; voor als je het zelf niet meer ziet zitten, maar ook voor de betrokkenen van iemand die niet meer wil. Je kunt ook bellen naar 0900-0113.

Ook in mijn praktijk komen mensen met deze klachten; vaak omdat ze helaas op de wachtlijst staan voor de psycholoog en ondersteuning eerder nodig is. In eerste instantie is alles gericht op stabilisatie en verlichting, iemand uit de eenzaamheid halen door er werkelijk over te kunnen delen en de druk eraf halen waardoor iemand niet meer onderin die fuik zit. We maken concrete afspraken wat iemand kan doen als er weer een moment is dat iemand echt niet verder wil. En we kijken wat de dingen zijn waar iemand werkelijk blij van wordt zodat er weer een andere balans kan komen in het leven.

Mensen doen het niet van de ene op de ander dag. Je brengt ze niet op een idee, dus stel de vraag: Hoe gaat het nu echt met je?